Monstrum miesiąca: centaur

Pozwólcie, że najpierw wyjaśnię Wam czym jest monstrum miesiąca. Otóż do moich zainteresowań należą między innymi fantastyczne stworzenia i bestie. Zapytałam się więc: jak to lubisz, czemu nie piszesz? Będę pisać! Co miesiąc, tego samego dnia, czyli piętnastego będę wstawiać notkę o wybranym potworze, ludzko-zwierzęcej hybrydzie czy innym spotykanych jedynie w fikcji stworach. Będzie trochę o ich pochodzeniu, mitach i legendach z nimi związanymi, charakterystyka ich wyglądu, zachowania i obecność w kulturze (książki, filmy, seriale). Nie wiem jak Wy, ale ja jestem bardzo podekscytowana. W styczniu opowiem Wam trochę o centaurach - znane i raczej lubiane, czego chcieć więcej?

Centaur to jak wszyscy wiedzą stworzenie, które do pasa w górę jest normalnym człowiekiem, natomiast w miejsce nóg ma koński tułów. Te ludzko-końskie hybrydy mają swój początek w mitologii greckiej. Uważa się, że wszystkie pochodzą od jednego przodka - Kentaurosa, syna króla Iksjona i Nefele. Kentauros dał początek rasie tych dzikich istot, związując się z klaczami magnezyjskimi. Nie krzywcie się, mitologia jest naprawdę dziwna. Plemię zamieszkiwało góry na północy Grecji, znane ze swej natury awanturników, skłonnych do bijatyk i pijaństwa.

Z centaurami wiąże się wiele ciekawych mitów. To nie kto inny jak centaur Nessos doprowadził do śmierci najbardziej znanego w mitologii herosa, czyli Heraklesa. Pragnąc porwać małżonkę bohatera, Dejanirę został trafiony strzałą i umierając poradził kobiecie sporządzić napój miłosny ze swojej krwi na wypadek gdyby Herakles przestał ja kochać. Gdy Dejanira zaczęła podejrzewać brak uczucia u męża, wyprała mu szatę w owym eliksirze. Została jednak oszukana, bo gdy tylko heros przywdział się w nią, poczuł tak ogromny ból, że się zabił. Krew centaura była trucizną. Nie wszystkie mityczne półkonie były jednak złe. Centaur Folos zgodził się przyjąć w gościnę wcześniej już wspomnianego Heraklesa, kiedy ten wędrował po Epirze. Zapewnił mu schronienie i posiłek, a kiedy gość nieopatrznie poprosił o otworzenie bukłaka z winem, przeznaczonego jedynie dla centaurów. Zapach trunku zwabił dzikich pobratymców Folosa, a ci zaatakowali Heraklesa. Wiele zginęło w walce, a sam gospodarz nie uczestniczył w niej, grzebiąc jedynie braci. Na nieszczęście, został trafiony zatrutą strzałą syna Zeusa i zginął. Heros wyprawił zmarłemu uroczysty pogrzeb. Fani Percy'ego Jacksona (czyli m.in. ja!) na pewno pomyśleli o Chejronie, kolejnej pozytywnej postaci. Był synem Kronosa, a więc swoistym wyjątkiem w rasie wywodzącej się od Kentaurosa i nauczycielem wielu bohaterów jak np. Jazona, Achillesa czy Asklepiosa. Umierając, oddał swą nieśmiertelność Prometeuszowi, za co Zeus umieścił go na nieboskłonie. Do dziś możemy podziwiać gwiazdozbiór Centaura.

Choć wiele zależy od źródła, jedno jest pewne: centaury unikają cywilizacji, jak dzikie, nieoswojone istoty mieszkają w lasach, górach, jaskiniach. Często przedstawiane z łukami, są to dobrzy wojownicy i łowcy. Niekiedy przypisuje się im zdolności zielarskie i wróżbiarskie a także umiejętność czytania przyszłości z gwiazd. Oprócz zwyczajnych (jeśli normalnym można nazwać stworzenie o sześciu kończynach i dwóch tułowiach) centaurów, czyli półkoni istnieją również inne ich odmiany. Onocentaury to dosyć rzadko spotykane istoty, które od swoich popularniejszych braci różnią się tym, że zamiast końskiej połowy mają oślą. Rzymski pisarz Aelian wspomniał o nich swoim dziele De Natura Animalium. Innym rodzajem centaura jest inchtiocentaur, czyli morskie stworzenie o ciele ludzkim do pasa, przednich nogach konia i rybim ogonie. Mówiąc krótko centaur syrenka. W mitologii spotkamy dwa ichtiocentaury: Bytosa i Afrosa, synów Kronosa, a więc spokrewnionych z Chejronem. Plemię ichtiocentaurów odznacza się większym spokojem i łagodnością od nadziemnych kuzynów.

Z pewnością fani fantastyki mogą wymienić chociaż kilka powieści, w których można o centaurach przeczytać. W Harrym Potterze ich stado zamieszkiwało Zakazany Las, a jeden z nich - Firenzo zastąpił w Hogwarcie profesor Trealwney na stanowisku nauczyciela wrożbiarstwa. Rasa centaurów jest w społeczności czarodziejów oficjalnie uznawana za zwierzęta pomimo swojej inteligencji i zdolności mowy, a status zwierząt został im przyznany na ich własne życzenie, co sugeruje silny związek z przyrodą i wyparcie się ludzi. Wcześniej już wspominany Percy Jackson i Chejron będący nauczycielem w Obozie Herosów to kolejny przykład obecności tych istot w literaturze. Jako, że cała seria ściśle wiąże się z mitologią grecką, a potem również i rzymską, nic dziwnego, że i półkonie się tam pojawiły. Chejron jest tam wybitnie inteligentnym wyjątkiem, jego współbracia są nieokiełznani, ale przychodzą z pomocą, gdy Percy wpada w kłopoty. W kontynuacji serii, Olimpijskich Herosach pojawiają się w pewnym momencie nawet ichtiocentaury! Kolejną seria, jaka przychodzi mi na myśl jest Baśniobór, gdzie dumne i trochę zadufane w sobie centaury zamieszkują rezerwaty, w tym tytułowy Baśniobór. Wiele o tych fascynujących stworzeniach możemy się dowiedzieć z Opowieści z Narnii, gdzie plemię to od początku stoi po stronie dobra i wspiera Aslana. Lewis pisał tam, że centaur ma naprawdę ogromny apetyt, ponieważ posiada dwa żołądki: ludzki i koński, a każdy z nich musi napełnić. Dlatego też najpierw zjada typowo ludzki posiłek, potem natomiast pasie się aby zaspokoić głód swej tylnej połowy. Jak mogłabym nie wspomnieć o centaurach z Fantazji Walta Disneya z 1940 roku. Kolorowe i urocze postacie z animacji są dosyć próżne jak na swój gatunek. Tylko by się czesały, stroiły i flirtowały. Wciąż jednak są dla mnie cudowne.

No i to tyle jeśli o centaury chodzi. Dokładnie za miesiąc napisze coś o innym magicznej istocie. Teraz czekam na Wasze opinie. Komentujcie, to naprawdę dla mnie ważne. Czy ciekawe, a może okropnie nudne? Za długie, za krótkie, w sam raz? Chcę wiedzieć, aby móc się poprawić. Może znacie jakieś książki i filmy o centaurach, których nie wymieniłam?